نگهداری صحیح از خودرو به تعویض زود هنگام مایعات حیاتی و کنترل اجزای مکانیکی آن محدود نمی شود. میتوان ادعا کرد که عدم اطلاع مالکان از چند و چون نگهداری از اتومبیل، عامل تاثیرگذاری برعمر پایین خودروها در کشورمان است. البته مواردی همچون کیفیت پایین اتومبیل نیز در این مورد صادق است.
اغلب رانندگان در کشور ما به پیش پا افتاده ترین مسائل فنی خودرو آگاهی ندارند. متاسفانه باید گفت هم اکنون فرهنگ استارت بزن و برو مرسوم است و می بینیم که در سیستم آموزشی کشور و در روند اخذ گواهینامه رانندگی نیز به این مسئله مهم بی اهمیتی می شود. از این رو، به منظور کمک به افزایش سطح آگاهی در این زمینه، خلاصه وار ۱۰ نکته مهم را یادآور می شویم. در این رابطه هنوز هم عطش مخاطب برای مطالعه چنین مقالاتی احساس می شود و ما ، تلاش خواهیم کرد تا هرچند اندک، به ارتقای دانش فنی مخاطبان کمک کرده باشیم.
با ما در خدمات سرویس خودرو خود همین الان همراه شوید
- باتری:
باتری خودرو از جمله بخش های بسیار مهمی است که معمولا با بی توجهی رانندگان مواجه می شود. برخی حتی تا زمانی که باتری اتومبیل از فرط کار و فرسودگی متلاشی نشده و ایشان را در راه نگذارد، به فکر تعویض آن نمیافتند! باتری خودروها به دودسته سربی- اسیدی و بدون نگهداری (سیلید اسید) تقسیم بندی می شوند. انواع سربی اسیدی به مراقبت و نگهداری احتیاج دارند و بسته به شرایط آب و هوایی و میزان فشار وارده، به طور متوسط حدود ۴ سال عمر میکند ولی باتری های بدون نگهداری که اصطلاحا به اتمی معروف شده (“اتمی نیستند!!) یک تا ۲ سال بیشتر عمر میکنند. البته کیفیت کار شرکت سازنده نیز در عمر مفید آنها تاثیرگذار است. باتری های سربی-اسیدی دارای ۶ درپوش منفذدار به منظور کنترل سطح مایع “الکترولیت” (آب اسید موجود در آن) هستند. مایع موجود در ایندسته از باتریها به شدت سمی و خورنده و هنگام کنترل آن میبایست از هرگونه تماس مستقیم آن با دست خودداری کرد. بهتر است ماهی یک مرتبه نسبت به کنترل سطح مایع الکترولیت باتری سربی- اسیدی اقدام کرد زیرا هنوز هم شرکتهای سازنده وطنی، به طور عمده از آنها در محصولات خود استفاده میکنند. در صورتی که سطح مایع هر یک از خانههای باتری از میزان مشخص شده کمتر شده باشد، باید از آب “مقطر” برای جبران آن استفاده کرد. معمولا علامت شاخصی روی بدنه باتریها وجود دارد که حداقل و حداکثر سطح الکترولیت خانههای آن را نشان میدهد.
برای مشاهده ی خدمات سرویس خودرو با ما همراه شوید
- روغن موتور:
انتخاب روغن موتور به سال ساخت خودرو و تکنولوژی به کار رفته در آن بستگی دارد. روغن موتورها از نظر استاندارد کیفی و گرانروی هر کدام مختص یک سری از خودروها بوده و هنگام خرید باید رده بندی API آن را با نوع پیشنهادی در کاتالوگ خودرو تطبیق داد. غلظت(ویسکوزیته) روغن موتور نیز دیگر موردی است که می بایست هنگام خرید به آن توجه داشت و تمامی اطلاعات مندرج در دفترچه راهنمای خودرو در این باره را مطالعه کرد. معمولا اطلاعات مربوط به کیفیت و ویسکوزیته روغن موتور به صورت برچسب پشت درب موتور لحاظ شده است و طبقه بندی روغن موتورها بر اساس گرانروی با حروف اختصاری SEA (انجمن مهندسین خودروی آمریکا) روی ظرف آنها قابل تشخصیص است و به عنوان مثال، برای اتومبیلهای ساخته شده بین سالهای ۱۹۷۲ تا ۱۹۷۹ مطابق با استاندارد API (انجمن نفت آمریکا)، می بایست از انواعی که با حروف اختصاری SE مشخص شدهاند، استفاده کرد.
بازدید سطح روغن موتور بهتر است حداقل هر هفته انجام شود. تعویض دیر هنگام روغن موتور، کار خنک کاری، روانکاری قطعات و جذب ذرات آلوه درون موتور را مختل می کند. روغن آلوده و کهنه با روشن شدن موتور، مطابق معمول از طریق مجاری تعبیه شده به تمام قسمت های حساس پمپاژ شده و سایش و استهلاک سریع قطعات را موجب میشود.
عمر مفید روغنها به مسافت پیموده شده، کارکرد خلاص موتور پشت ترافیک و چراغ قرمز و شرایط محیط بستگی دارد. سلامت دیگر بخش های موتور مثل سیستم سوخت رسانی، فیلتر هوا و حتی صافی بنزین در عمر آن تأثیرگذار است.
- روغن ترمز:روغن ترمز مانند دیگر مایعات ضروری خودرو دارای تاریخ انقضاست و برای آن عمر مفیدی در نظر گرفته شده است. روغن ترمز به شدت جاذب رطوبت است و پس از فاسد شدن، نقطه جوش آن پایین آمده و عملکرد صحیح سیستم ترمز را تحت تاثیر قرار میدهد. بی توجهی به تعویض به موقع روغن ترمز جدا از ریسک خطر، خرابی بخشهایی نظیر “کالیپرها، پیستونها، لوله های انتقال و بخشهایی از سیستم ترمز ضد قفل” را به همراه خواهد داشت و هزینه سرباری بر دوش مالک خواهد بود. عمر مفید روغن ترمز معمولا بین ۲ تا ۵ سال (بسته به میزان کارکرد خودرو است). همچنین یکی از راههای آسان و کم هزینه برای بازدید دوره ای مایع روغن ترمز استفاده از نوارهای تست رطوبت بوده که در فروشگاه های معتبر موجود است. به یاد داشته باشید که از روی ظاهر نمیتوان به کیفیت روغن ترمز پی برد حتی اگر غیر شفاف باشد.
- روغن جعبه دنده:
این روغن که با نام های دیگری نظیر واسکازین و روغن دنده شناخته می شود، وظیفه روانکاری و جذب حرارت جعبه دنده را بر عهده داردو سایر نواحی مرتبط با جعبه دنده همچون دیفرانسیل، گاردان و بخش هایی از پلوس ها نیز با واسکازین روغن کاری می شوند. بهترین زمان تعویض آن در دفترچه راهنمای خودرو قید شده و فواصل آن برای انواع اتوماتیک و دستی متفاوت است. تعویض این روغن برای انواع اتوماتیک هر ۶۰ هزار کیلومتر معمول است و همچنین در خودروهای محرک عقب می بایست با مطالعه دفترچه راهنما، نسبت به تعویض روانکار دیفرانسیل نیز آگاهی یافت. انواع روغن جعبه دنده بر اساس دو معیار API (استاندارد کیفیت) و SEA (شاخص غلظت) دسته بندی میشوند و تعویض دیر هنگام آن موجب بد جا رفتن دنده ها، خرابی بلبرینگ ها و کاسه نمدهای مجموعه خواهد شد و در انواع جعبه دنده خودکار، کار نکردن دنده، استشمام بوی سوختگی، تاخیر در زمان تعویض تقه زدن را در پی خواهد داشت.
- ضد یخ و ضد جوش:
وجود مایع ضد یخ و ضد جوش درون موتور خودرو در هر چهار فصل سال ضروری است. علت رنگی بودن آن تشخیص آسان این ماده از مایعات مشابه دیگر مانند آب است زیرا ضد یخ ها با ساختار پایه اتیلن گلیکول پروپیلن گلیکول و منواتیلن گلیکول به شدت سمی اند. این مایع همچنین از انباشت رسوب در مجاری آب موتور جلوگیری می کند. ضد یخ دارای تاریخ مصرف بوده و فاسد شدنی است. لذا توجه به فواصل تعویض آن در عمر مفید خودرو بسیار تاثیرگذار است و برای فصل زمستان غلظت بیش از ۶۸ درصد ضد یخ و ۳۲ درصد آب نه تنها از یخ زدگی تا دمای منهای ۶۹ درجه سیلسیوس محافظت نمیکند بلکه تاثیر معکوسی را موجب می شود که در علم شیمی به آن پدیده اتکتیک می گویند بالاترین حد اختلاط ۶۸ درصد است اما ترکیب ۵۰-۵۰ به خوبی جوابگوی شرایط آب و هوایی کشورمان خواهد بود. وجود مایع ضد یخ و ضد جوش دمای سیلندرها را یکسان نگاه می دارد و کاهش استهلاک رینگها و عمر بیشتر موتور در پی خواهد داشت. برای مخلوط کردن ضد یخ می بایست حتما از آب مقطر یا دیونیزه استفاده کرد و در جریان بازدید از آب رادیاتور، وجود آثار زنگ زدگی (قرمز رنگ)، مواد زائد و کف، بیانگر فاسد شدن ضد یخ است و باید نسبت به تعویض آن فوراً اقدام کرد.
- تسمه ها:
برای انتقال نیروی موتور به دیگر قطعات دوار همچون میل سوپاپها، پمپ هیدرولیک، آلترناتور و کمپرسور کولر، از مکانیسم تسمه و فولی استفاده می شود و تسمه دینام با حالتی مارپیچی، در معرض دید است ولی تسمه تایم به علت حساسیت بالا پشت قاب محافظ پنهان شده است. بی توجهی به سلامت تسمه دینام نتایج فاجعه باری را به همراه خواهد داشت. خرابی تسمه دینام علائمی همچون صدای جیغ کشیدن و بوی نامطبوع لاستیک سوخته را به همراه خواهد داشت، ضمن اینکه با بالازدن درب موتور و بررسی سطح شیارهای آن میتوان نسبت به زمان تعویضش آگاهی یافت و اگر به علت فرسودگی، تسمه دینام در جای خود بکسواد کند، آلودگی ایجاد شده از لابهلای درز قاب تسمه تایمینگ عبور کرده و با تجمع در شیارهای فولی میل سوپاپ، اصطکاک تسمه تایم را کاهش میدهد. در این حالت پارگی یا رد کردن دندانههای تسمه تایمینگ بسیار محتمل است و اگر اتفاق بیفتند، به تعمیر موتور خواهد انجامید. پارگی تسمه دینام نیز منجر به از کار افتادن دینام خودرو خواهد شد و بدین ترتیب باتری خالی میشود. تسمه ها از لاستیکهای مصنوعی EPDM یا HSN ساخته میشوند و عمر مفید آنها معمولا ۹۰ هزار کیلومتر است اگر خودروی شما به زنجیر تایمینگ مجهز است، دیگر دردسر نگهداری از تسمه تایم را نخواهید داشت در غیر این صورت، حتما به دفترچه راهنما مراجعه کنید و فواصل تعویض تسمه تایم خودرویتان را به ذهن بسپارید.
- گرم کردن موتور (حتی در فصل گرما):
در فصول گرم سال نیز بعد از راه اندازی موتور (پس از یک توقف طولانی)، اندکی زمان لازم است تا روغن به تمام قسمت های موتور برسد. برخلاف تصور بسیاری از رانندگان راه افتادن با خودرو بلافاصله پس از روشن شدن می تواند در طولانی مدت باعث کاهش عمر مفید قطعات موتور و خرابی زود هنگام آن شود. زمان لازم برای کار کردن در جای موتور در فصل زمستان تا یک دقیقه قابل افزایش است و در فصول گرم ۳۰ ثانیه کفایت می کند.
- تهیه لوازم یدکی اصلی:
میدانیم که تهیه لوازم یدکی اصلی خودروهای وارداتی و حتی مونتاژی در ایران بیش از پیش با مشکلات کیفی و کمی رو به روست اما تا جای ممکن برای تهیه قطعات اصلی و با کیفیت تلاش کنید. با صرف وقت، لوازم مرغوب و دارای هولوگرام، نوشته برجسته روی قطعات و مورد تایید کارخانه سازنده را تهیه کنید. قسمت های خیلی مهم اتومبیل مثل سیستم ترمز، جلوبندی، تعلیق عقب، لوله ها و اتصالات سیستم خنک کاری و سوخت رسانی، لاستیکها، باتری و … می بایست به طور مرتب از نظر سلامت کنترل شوند و در صورت نیاز به تعویض یا تعمیر، حتما از قطعه یدکی اصلی شرکتی (OEM) مورد تایید کارخانه استفاده شود با وجود تقلب زیاد در بازار و جولان قطعات چینی، ترکی های و هندی، بهترین کار تهیه لوازم شرکتی است حتی اگر قسمتی بالاتر از انواع غیر شرکتی داشته باشند. استفاده از لوازم غیرشرکتی و نامرغوب ریسک بزرگی برای مالک محسوب میشود و اگر تبعات جانی به دنبال نداشته باشد، دست کم خسارات سنگینی را وارد خواهد کرد.
- محل تعمیر و نگهداری خودرو
کیفیت کار مکانیک مستقیما بروی عمر مفید خودرو تاثیرگذار است. در صورتی که برای رفع ایرادات خودروی شخصیتان به تعمیرگاه مراجعه کردید، حتما از ایشان مجوز فعالیت کارگاه را طلب کنید و از این کارتان خجالت زده نشوید زیرا هزینه کم کاری یا ناواردی تعمیرکار را شما نباید بپردازید! اگر چه ممکن است افراد دارای جواز کسب نیز در مواردی ناوارد از آب دربیایند اما به دلیل پذیرش قوانین رایج مملکت و اتحادیه، دست کم از افراد فاقد جواز مورد اعتمادتر هستند و ظاهراً آنها پیش از دریافت مجوز فعالیت، توسط آزمون های تخصصی اتحادیه سنجیده می شوند.
- شست و شو و محافطت از رنگ و بدنه خودرو:
بسیار خوب خواهد بود اگر شست و شوی اتومبیل متناسب با فصل انجام گیرد. تابش مستقیم نور خورشید کیفیت رنگ ماشین را نشانه می رود و اشعه ماورای بنفش آن به شدت بر عمر رنگ و ادوات داخل کابین تاثیرگذار است. شیره درختان و فضبه پرندگان نیز به طرز باور نکردنی اسیدی بوده و آسیب رسان هستند. البته عوامل انسانی همچون پاشیدن پوست تخمه، خط انداختن و چسباندن آدامس را نادیده می گیریم! بهتر است هر چهار فصل از روکش پارچه ای بدنه ماشین استفاده شود. در فصول پر بارش و سرد سال نیز کار درست آن است که فواصل شست و شوی بدنه ماشین کوتاهتر شده و آلودگیها و نمک سطح راه از روی بدنه و زیر خودرو زدوده شود. ترکیب آلودگی خروجی اگزوز ماشینها و آب باران، اسیدی خواهد بود و به غیر از بدنه ماشین، از طریق راننده و سرنشینان نیز به داخل کابیین سرایت میکند، پس بهتر است شست و شوی زیرپایی ها و تمیزکاری سطوح چرمی داشبورد و صندلیها را از یاد نبرید. استفاده از واکس بدنه در هر چهار فصل موجب حفاظت بهتر از رنگ اتومبیل خواهد شد. این کار را دست کم سالی ۲ یا ۳ مرتبه انجام دهید. به غیر از براقیت و زیبایی، فایده دیگر واکس بدنه این است که یک لایه محافظ در برابر خوردگی، باران اسیدی، شیره درختان و فضله پرندگان ایجاد میکند که بسیار خوب است. در انتخاب کارواش دقت لازم را به عمل آورید چرا که اگر مهارت کافی در شست و شوی اتومبیل را نداشته باشند، خود عامل تخریب رنگ به حساب میآیند. شست و شوی معمولی خودرو را میتوانید هر ۳ یا ۴ هفته یک بار انجام دهید. البته این کار به میزان استفاده شما از اتومبیل بستگی دارداما همیشه سعی کنید ماشین خود را براق، تمیز و عاری از هرگونه آلودگی نگاه دارید. حتما برای نظافت بدنه و کابین از شوینده های توصیه شده مخصوص خودرو استفاده کنید.
منبع :مجله ی خودرویی پایش
